Naslovna » Osnove programiranja » Uvod u PHP i Backend Programiranje

Uvod u PHP i Backend Programiranje

Osnove programiranja PHP
Goran Aničić
27 May 2024
PHP programiranje

PHP (PHP: Hypertext Preprocessor) je skriptni jezik koji se izvršava na strani servera i omogućava dinamičko kreiranje HTML sadržaja prema specifičnim zahtevima klijenta, povezivanje sa bazama podataka, i obavljanje drugih pozadinskih zadataka na serveru.

PHP je stvoren 1994. godine od strane danskog programera Rasmusa Lerdorfa. Prvobitno je bio zamišljen kao jednostavan alat za kodiranje dinamičkih sadržaja za lične web prezentacije, ali je vremenom evoluirao u moćan i vrlo popularan jezik.

Zašto PHP?

PHP je čest izbor za pojedince koji su savladali HTML, CSS, i JavaScript i žele da pređu na izradu ozbiljnijih web aplikacija koje ne isporučuju uvek isti sadržaj, već dinamički sadržaj prilagođen interakciji korisnika sa serverom.

U prvom članku o PHP-u, fokusiraćemo se na osnovne postavke jezika i osnovne principe back-end programiranja. U sledećim člancima, pokrićemo različite protokole za razmenu podataka, a zatim ćemo se detaljno baviti svakodnevnim zadacima na strani servera.

Front-end, Back-end, Full-stack

Front-end se odnosi na projektovanje i izradu vidljivih delova sajtova s kojima korisnici direktno dolaze u kontakt. HTML, CSS i JavaScript su front-end jezici.

Back-end se odnosi na pozadinske delove sajtova i programe koji pripremaju podatke koji se šalju korisnicima, vodeći računa o sigurnosti i efikasnosti. PHP je back-end jezik.

Full-stack označava kombinaciju front-end i back-end pristupa.

Učitavanje Statickih i Dinamičkih Sajtova

Statički sajtovi se sastoje od nepromenljivog HTML koda koji browser direktno interpretira i prikazuje. Komunikacija između klijenta (browsera) i servera prestaje nakon učitavanja stranice.

Dinamički sajtovi generišu sadržaj na osnovu interakcije korisnika sa serverom. Na primer, online galerija umetničkih slika prikazuje samo određeni podskup slika iz velike kolekcije na serveru, prema zadatim parametrima pretrage. PHP interpretator interpretira PHP kod i generiše HTML kod shodno ulaznim parametrima, koji se zatim šalje klijentu.

Instalacija PHP-a

Za rad sa PHP-om, potreban je web server i PHP interpretator. Najjednostavniji način za instalaciju je korišćenje paketa kao što su XAMPP ili WAMP. Nakon instalacije, lokalni server i PHP interpretator se pokreću automatski, omogućujući pristup lokalnim sajtovima putem adrese localhost u browseru.

Osnove PHP-a

Kreiranje PHP Skripti i Naredba echo

PHP skripta može izgledati ovako:

 

<?php
echo "Hello, World!";
?>

Naredba echo koristi se za kreiranje HTML sadržaja koji se šalje browseru.

Promenljive u PHP-u

Promenljive se označavaju znakom $, i ne podležu strogoj tipizaciji. Na primer:

<?php
$ime = "Marko";
$godine = 25;
echo "Ime: " . $ime . "<br>";
echo "Godine: " . $godine;
?>

Kontrolne Strukture

PHP podržava standardne kontrolne strukture kao što su if-else, switch, while, do-while, i for petlje:

<?php
if ($godine > 18) {
echo "Odrasla osoba.";
} else {
echo "Maloletnik.";
}
?>

Funkcije

Definisanje i korišćenje funkcija:

<?php
function pozdrav($ime) {
return "Zdravo, " . $ime . "!";
}
echo pozdrav("Ana");
?>

PHP takođe nudi ugrađene funkcije za rad sa brojevima i tekstom, kao što su strlen, str_replace, abs, rand, i sqrt.

Klase i Objekti

PHP podržava objektno orijentisano programiranje:

<?php
class Osoba {
public $ime;
public $prezime;public function __construct($ime, $prezime) {
$this->ime = $ime;
$this->prezime = $prezime;
}

public function prikaziIme() {
return $this->ime . ” “ . $this->prezime;
}
}

$osoba = new Osoba(“Marko”, “Marković”);
echo $osoba->prikaziIme();
?>

Kombinovanje PHP i HTML Koda

PHP kod se može kombinovati sa HTML kodom u istoj datoteci, što omogućava visoku fleksibilnost pri kreiranju web stranica:

<!DOCTYPE html>
<html>
<body><?php
echo “<h1>Dobrodošli na moj sajt!</h1>”;
?>

</body>
</html>

Pozivanje Spoljnih Skripti

Za uključivanje kodova iz drugih datoteka, koriste se funkcije include, include_once, require, i require_once.

<?php
include 'funkcije.php';
?>